بررسی اقتباس از ادبیات داستانی معاصر برای تلویزیون و سینما در ایران

چکیده: اقتباس تبدیل و برگردان از رسانه ای به ساختار و زبان رسانه ای دیگر است؛ به گونه ای که زبان اثر به زبان رسانه ی مقصد برگردان شود. تلویزیون و سینما به عنوان مهم ترین رسانه های تصویری جهان اهمیت خاصی به اقتباس ادبی نشان داده و مطالعات تطبیقی ادبیات و فیلم در جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اقتباس به شکل های هم گون و غیرهمگون و وفادار و غیروفادار مطرح می شود. بسیاری از صاحب نظران، کارشناسان و منتقدان ایران بر این نکته تأکید دارند که یکی بزرگ ترین ضعف های سینمای ایران فیلمنامه نویسی و داستان است؛ و در عین حال در تلویزیون و سینمای ایران به اقتباس ادبی چندان توجه نمی شود. در حالی که ادبیات داستانی معاصر می تواند برای از بین بردن این ضعف به سینما کمک کند. اما فیلم نامه نویسان و فیلم سازان کم تر به سراغ ادبیات داستانی معاصر ایران می روند . نویسندگان ایرانی معتقدند سینماگران کتاب نمی خوانند و با آثار شاخص ادبیات معاصر آشنا نیستند. از طرف دیگر فیلم سازان اعتقاد دارند که نویسندگان به جنبه های تصویری آثارشان بی توجه اند و سینما را نمی شناسند و به سینما به عنوان مهم ترین هنرـ صنعت دنیای امروز اهمیتی نمی دهند. درواقع نویسندگان و فیلم سازان ایرانی تعامل کم تری با هم دارند. نکته این جاست که نمی توان سینما و ادبیات داستانی را از هم جدا کرد. این دو مقوله بخشی از فرهنگ امروز ایران را تشکیل می دهند. در ایران وقتی از رمان یا داستانی اقتباس می شود، علاوه بر ضعف های اجرایی، فنی و حرفه ای در سینما ؛ عدم شناخت از روند اقتباس ادبی نیز چالشی میان فیلم سازان و نویسندگان به وجود می آورد. این رساله اقتباس ادبی از ادبیات معاصر ایران را برای تلویزیون و سینما بررسی می کند و به تعامل ادبیات و فیلم در ایران و موانع درونی و بیرونی موجود بر سر راه آن می پردازد. حل مشکل اقتباس ادبی و برقرار کردن رابطه ای معقول میان ادبیات و سینمای ایران تابعی از شرایط کلی فرهنگ در این سرزمین است. تغییر نگاه به فرهنگ و زیرمجموعه های آن (و ممیزی ادبیات و فیلم، توهم سینمای مولف، اقتصاد سینما، نگرش نویسندگان و فیلم سازان ایرانی نسبت به اقتباس ) روند دگرگونی و شکوفایی اقتباس ادبی را در ایران تسریع خواهد کرد. ارتباط بین اهالی سینما و ادبیات ایران نیز جزئی از این فرهنگ است، همچنین در صورت تغییر نگاه مسوولین فرهنگی و دست اندرکاران هنر سینما و ادبیات نسبت به اقتباس ادبی زمینه های تعامل سینما و ادبیات در ایران مهیا خواهد شد. این تحقیق، در نهایت به نوشتن فیلمنامه ای اقتباسی از رمان کوتاه از یاد رفتن انجامیده است.